O lau taiala faa-soifuamaloloina mo
MA’I FATUGA’O O le FASIOTI TAGATA LE LEOA
E TE ONO AAFIA?
E faitau afe tagata Samoa e maualuga le ono aafia i Ma’i Fatuga’o ae le o iloa.
E LE O OE le isi?
Afai e iai se talaaga o lou aiga e Ma’i Fatuga’o, ua 50 tausaga ma ona tupu le matua o lou soifua, e Ma’i Suka, e Ulaula, e Totomaualuga,
O OE la ua tele le avanoa e ono maua ai i Ma’i Fatuga’o.
Fesili i lau fomai mo se suesuega faigofie mo ou fatuga’o.
O le vave ona iloa e faasaoina ai lou soifua.
O FATUGA’O?
E 2 fatuga’o o le tagata. E tele pei o le moto pe a uu. E tofu itu o le ivitu ma le fatuga’o. E tutu latalata i le ogatotonu o le papatua, i lalo ifo o ivi asoaso pito i lalo. O le mamafa o le fatuga’o e tasi pe tusa ma le 150 kalama. E pei ni fatu pi le foliga mai ma e lanu enaena mumu.
O Fatuga’o o ni totoga taua tele o le tino ma e tele ana galuega e fai mo le maloloina o le tino.
FATUGA’O MALOLOINA
E faamamaina le toto.
- E aveeseina otaota, ‘ona ma ni vai faasili mai le toto, ma lafoai i le feaulata.
- E taofia polotini ae aveese mea le aoga.
E gaosia ma faatonutonuina homone taua o le tino e fesoasoani
- E gaosi sela mumu o le toto mo le feaveaina o le okesene,
- E fuafua le malosi fegasoloai ma le maualuga o le fua o le toto,
- E toe faaaogaina le kalasiamu ma le vaitamini D e faamalolosi ai ponaivi
E faapaleni kemisi o le tino i le fuafuaina lea o le tele o le masima, vai ma nisi minerale e tatau mo le tino.
FATUGA’O MAMA’I
Ua le mafai ona faamama ma aveese otaota ma vai mai le toto.
- O le faaputuputu ai o le vai ma otaota i totonu o le tino e mafua ai faafitauli.
Ua le mafai ona vaimama ma taofi lelei polotini.
- O le maua ai o le polotini i le feaulata o se faailoga taua lea mo le ma’i fatuga’o le leoa.
E tele isi totoga e faalagolago lo latou galulue lelei i luga o fatuga’o.
O lona uiga a mama’i fatuga’o o le a aafia uma le tino atoa.
O le fatu ma alatoto o le a afaina ma le galulue lelei ai ma o le a tele foi ina vaivai ai le toto.
MA’I FATUGA’O: e te ono aafia?
Soo se tagata lava e ono maua i ma’i fatuga’o. Peitai o nisi faapotopotoga o tagata e mafai ona sili atu le ono aafia i ma’i fatuga’o nai lo isi.
O le vaega o le a taua i lalo e sili atu ona ono aafia i ma’i fatuga’o:
-Tagata e iai le talaaga o le aiga e maua i ma’i fatuga’o -Tagata ua silia ma le 50 tausaga le matua o le soifua -Tagata Maori ma Atumotu Pasefika -Tagata Ma’i Suka -Tagata Ulaula -Tagata Totomaualuga
Afai e te lavea i se vaega e tasi pe ova atu o ia faapotopotoga, fesili i lau fomai mo se suesuega o fatuga’o i le aso nei lava – e aofia ai le siaki o le fua o le toto ma le suega o le polotini i le feaulata.
MA’I FATUGA’O: e iai ni auga? I le tulaga tuga o le ma’i fatuga’o, e iai auga nei:
- Le lava pe vaivai
- Sesega ma totovaivai
- Tulai soo mo le feaulata
- Faafaufau, faasuati
- Fulafula o vae, lima ma mata
Peitai, o le toatele e le iloa ni auga, aemaise i le amataga o le ma’i. A mafai ona maitauina le ma’i i le amataga, e mafai i ni suiga i le taumafa ma le olaga masani ona puipuia ma faatelegese le tuga o faafitauli. E iai foi vailaau o loo maua e mafai ona faatuai ma taofiafia ai le agai atu i le matua faaleaogaina atoatoa o fatuga’o.
MA’I FATUGA’O: e iai se suesuega mo Ma’i Fatuga’o?
Tasi lava le suesuega faigofie mo fatuga’o o le fua o le aofai o le polotini i le feaulata.
E taua tele lenei suesuega aemaise lava ona e seasea ona iloa ni auga o Ma’i Fatuga’o.
Fesili i lau fomai mo se suesuega faigofie mo ou fatuga’o i le aso nei lava.
O le vave ona iloa e faasaoina ai lou soifua.
6 FAAILOILO MO NI MA’I FATUGA’O & ALAFEAULATA
- Tiga vevela pe a fai le feaulata
- Tulai soo mo le feaulata aemaise lava i le po.
- Filogia le feau lata i le palapala
- Fulafula ae le tiga aemaise lava tapuvae
- Tiga o le tua i lalo ifo o ivi asoaso. Tiga faasolosolo i lalo o ogavae
- Ua Totomaualuga
E TE MA’I SUKA PE TOTOMAUALUGA?
Afai e te Ma’i Suka pe Totomaualuga, e taua le
- Siaki o fatuga’o i tausaga uma, pe faifaisoo foi.
- Siaki le malosi o le fua o le toto i le tele o taimi pe afai e Ma’i Suka.
- O le fomai e faatonuina ni fualaau e fesoasoani e faamaualalo le malosi o le fua o le toto e puipui ai fatuga’o.
- Siaki le malosi o le fua o le toto i le tele o taimi e mautinoa ai o i le vaega talafeagai ma saogalemu.
O le le taofiofia o le totomaualuga e matua faaleagaina ai ou fatuga’o.
E SILI LE PUIPUIA I LO LE TOGAFITIA
PUIPUI MA TAUSI I OU FATUGA’O
FAASAO LOU SOIFUA
Faaliliuina Vaega o Aoaoga ma Puipuiga Faalapotopotoga Faavae tau Fatugao o Samoa 2008
P O Box 611, Motootua, Apia, SAMOA
TEL: (685) 32120 / 32123
FAX: (685) 32240 / 32231